Betounico
Betonica officinalis
Lamiaceae Labiaceae
Autre noum : Betouino.
Nom en français : Bétoine officinale.
Descripcioun :La betounico trachis dins li bos fres coume li blachiero. Se recounèis à soun enflourejado di flour sarrado qu'escoundon la cambo e à si fueio amé de gròssi dènt redouno. La baso de la tijo èi souvènt torso.
Usanço :Li fueio e li flour soun couneigudo pèr èstre vertuouso pèr desencoumbra li brouncho, ajuda à digeri, sougna li plago e tambèn èstre febrifujo. La racino èi purgativo e fai raca (emetico).
Port : Erbo
Taio : 10 à 80 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Betonica
Famiho : Lamiaceae
Famiho classico : Labiaceae
Ordre : Lamiales
Coulour de la flour :
Roso
Petalo : irreguliero
Ø (o loungour) flour : 1 à 1,5 cm
Flourido : Printèms
- Estiéu - Autouno
Sòu : Si (Ca)
Autour basso e auto : 0 à 1800 m
Aparado : Noun
Mai à óutobre
Liò : Blachiero
- Bos fres
- Pelouso
- Relarg à jóuinis aubret
Estànci : Mesoumediterran à Mountagnard
Couroulougi : Éurasiatico-Cèntre-Ouèst
Ref. sc. : Betonica officinalis L., 1753
(= Stachys officinalis (L.) Trévis., 1842 )
Mèle
Larix decidua
Pinaceae
Àutri noum : Meare, Mèlze, Merze, Mèuse, Mèuve.
Noms en français : Mélèze, Mélèze commun.
Descripcioun :Lou mèle se recounèis à sis aguio fino que toumbon l'ivèr (e peréu de ramo o pinouflo). Li pigno soun pichoto, roujo encò di femello (que dounaran li pigno duro) e jauno un pau brunello pèr li masclo (fotò). Proun de relarg porto un noum en raport coume "lou bos de mèle" (Alouos).
Usanço :Lou bos de mèle s'emplego proun que s'apourridis pas. Pèr la téulisso (escandoulo e charpento) li moble e peréu lou caufage. La pegoulo (o escourèu) sèr à sougna lis escarto (J.R. Fortoul 1995). Au mes de Jun quouro fai caud e se, li ramo podon se carga, à l'aubo, de mano blanco e sucrado (ibid.).
Port : Aubre
Taio : Pancaro entresigna
Fueio : aguio escaumo
Tipe bioulougico : Faneroufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Larix
Famiho : Pinaceae
Ordre : Pinales
Coulour de la flour :
Roso
Petalo : ges
Ø (o loungour) flour : Pancaro entresigna
Flourido : Printèms
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Liò : Pelouso de mountagno
- Melounié
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi :
Pancaro entresigna
Ref. sc. : Larix decidua Mill., 1768